Szkocka whisky. Poznaj tajemnice jednego z najbardziej popularnych trunków

Szkocka whisky to niemalże synonim najwyższej jakości destylatu. Whisky produkowane w Szkocji zaliczane są do najlepszych i odznaczających się najbardziej wyjątkowym smakiem. Przedstawiamy najważniejsze informacje na temat trunku powstającego w kraju wrzosowisk. Poznaj historię owego alkoholu i dowiedz się, które jego odmiany są najbardziej popularne.

Szkocka whisky – historia

Zacznijmy od krótkiego opisu najważniejszych faktów historycznych związanych ze szkocką whisky. Mało kto wie, że whisky (a nie whiskey, jak zapisują to Irlandczycy i Amerykanie) jako taka początkowo uznawana była za napój o właściwościach… leczniczych. Określano ją czasem mianem wody życia. Co więcej, chociaż dziś to właśnie Szkocja jawi się jako kraj najbardziej kojarzony z whisky, początek tego trunku to Irlandia. Dopiero w dziewiątym wieku Irlandczycy zawędrowali do Szkocji, przynosząc Szkotom wiadomy zacny napój.

Co oczywiste, rychło przestano myśleć o rzekomych leczniczych walorach trunku i skupiano się raczej na innych jego właściwościach. Szkocka whisky już wieki temu zyskała status najważniejszego trunku w regionie. Ważnym wydarzeniem w historii szkockiej whisky było nałożenie wysokich podatków na producentów na przełomie XVII i XVIII wieku. Sprawiło to, że wzrosła „nieoficjalna” produkcja trunku. Co więcej, sprawiło to, że klany produkujące whisky dbały o to, aby zachowywane były tradycyjne receptury. To wpłynęło na to, że wiele tradycyjnych smaków przetrwało, a wybór dla amatorów trunku był bardzo duży.

Szkocka whisky – rozwój produkcji

W trzeciej dekadzie XIX wieku sytuacja podatkowa uległa zmianie. Obciążenia podatkowe zmniejszyły się, a trwająca rewolucja przemysłowa przyniosła rozwiązania, które pozwoliły na masową produkcję alkoholu. To naturalnie przyczyniło się do wejścia szkockiej whisky na nowe rynki. Zaczęła być coraz bardziej popularna nie tylko na wyspach brytyjskich, ale także na kontynencie europejskim. Z czasem zawędrowała także za ocean, do Stanów Zjednoczonych. Przy czym warto zauważyć, że rozwój produkcji i sprzedaży wiązał się w dużej mierze ze wzrostem znaczenia tak zwanych blendów, czyli whisky kupażowanych.

Nie bez znaczenia dla rozwoju produkcji szkockiej whisky była prohibicja w Stanach Zjednoczonych w latach dwudziestych XX wieku. Miała ona w pewnym sensie zarówno negatywne jak i pozytywne konsekwencje dla Szkotów. Z jednej strony po latach prohibicji w 1933 roku liczba gorzelni w Szkocji była ponad cztery razy mniejsza niż przeszło dekadę wcześniej. Był to swoisty kryzys słodowy, a wielu producentów przestało wytwarzać whisky. Z drugiej strony po zniesieniu zakazu produkcji i sprzedaży alkoholu w USA szkocka whisky zajęła miejsce irlandzkiej jako dominującej na amerykańskim rynku. Miało to związek z faktem, że w Irlandii zahamowanie produkcji przemysłowej było jeszcze większe.

Szkocka whisky – kluczowe przykłady

Po dziś dzień szkocka whisky święci triumfy nie tylko w USA ale i w innych zakątkach świata. Jednak jakie najważniejsze przykłady owego trunku można wymienić? Przede wszystkim należy wskazać, że whisky szkockie podzielić możemy na dwa rodzaje. Po pierwsze, trunki, które produkowane są wyłącznie ze słodu jęczmiennego. Są to tak zwane whisky single malt. Po drugie, można mówić o whisky blended, to jest trunkach stanowiących mieszkankę różnych zbóż.

Szkocka whisky powinna dojrzewać w dębowych beczkach co najmniej przez okres trzech lat. Gdy mowa jest o najbardziej popularnych gatunkach whisky typu single malt, można wskazać takie marki jak Glenmorangie, Balvenie, Glenfiddich, Ardbeg, czy Laphroaig. Z kolei popularne whisky blended to Johnnie Walker, Grant’s, Ballantine’s, czy Chivas Regal.

Szkocka whisky – zasady produkcji

Jak stwierdziliśmy, szkocka whisky single malt powstaje z jęczmienia. Surowiec wykorzystywany do produkcji trunku to mieszanina skiełkowanego ziarna oraz słodu. Oprócz tego istnieje kilka zasad produkcji, które wedle prawa muszą zostać dochowane, aby można było mówić o prawdziwej szkockiej whisky.

Po pierwsze, musi być ona produkowana w destylarni na terenie Szkocji. Po drugie, także w Szkocji powinno odbywać się leżakowanie, w beczkach dębowych, których objętość nie jest większa niż 700 litrów. Po trzecie, whisky powinna zawierać co najmniej 40 proc. alkoholu. Kolejna zasada stanowi, że szkocka whisky nie może zawierać żadnych barwników ani innych dodatków prócz wody. Powinna być produkowana wyłącznie z wody i słodowanego jęczmienia. Nie wolno do niej także dodawać enzymów egzogennych.

Szkocka whisky – rodzaje

Powiedzmy teraz więcej o różnorodnych rodzajach szkockiej whisky. Pierwszym, być może najistotniejszym, jest Single Malt Scotch Whisky. To single malt whisky, o którym już wspomnieliśmy. Jest to whisky, która powstaje w jednej destylarni tylko i wyłącznie z wody i słodowanego jęczmienia. Inne zboża nie są dodawane. Nieco inne zasady dotyczą Single Grain Scotch Whisky. Ten trunek również powstaje w ramach jednej destylarni, jednak nie musi być produkowany tylko z jęczmienia. Dopuszczalne są inne słodowane lub nawet niesłodowane zboża.

Wspominaliśmy już też o blendach. W tym względzie możemy wyróżnić trzy kategorie. Pierwsza to Blended Malt Scotch Whisky. O takiej whisky możemy mówić, gdy mamy do czynienia z mieszkanką dwóch lub więcej whisky single malt. Mogą one pochodzić z różnych destylarni. Początek blendów datuje się na XIX wiek. Analogicznym trunkiem jest Blended Grain Scotch Whisky. W tym przypadku mówimy o mieszance dwóch lub więcej whisky typu Single Grain, które tworzą kupaż. Wreszcie istnieją Blended Scotch Whisky. Są to mieszanki Single Malt z Single Grain. To właśnie ostatni rodzaj blendów dominuje i stanowi około 90 procent produkcji w kraju wrzosowisk. Jeżeli widzisz na sklepowej półce Johnnie Walkera, czy Ballantine’s, wiedz, że to właśnie whisky typu blended.

Szkocka whisky – regiony powstawania

Gdzie powstaje szkocka whisky? W tym względzie można wymienić kilka najważniejszych regionów. Pierwszy z nich to Highlands, największy geograficznie. W północnej części Highlands produkuje się różnorodne typy whisky. Na południu spotkać można trunki lekkie, w których występują delikatne akcenty torfowego dymu (takie jak Glengoyne czy Loch Lomond). Innym przykładem produkcji whisky z tego regionu może być Highland Queen Sherry Cask Finish Blended Scotch Whisky. Z kolei na zachodzie Highlands powstają whisky bardziej wyraziste takie jak Ben Nevis czy Talisker. Kolejny region to znajdujące się na południu Szkocji Lowlands. Tam whisky są z reguły łagodne i odznaczają się kwiatowo-owocowym aromatem. Choć rzecz jasna dalej są bardziej wyraziste niż amerykański bourbon.

Na wyspie Islay powstają szkockie whisky, które charakteryzują się wysokim poziomem torfowości w kwestii smaku. Ma to związek z suszeniem słodu na Islay w torfowym dymie. Pochodzą stamtąd takie whisky jak Ardbeg, Lagavulin czy Kilchoman. Warto dodać, że aż jedną czwartą powierzchni wyspy Islay stanowią torfowiska. Kolejny region to znajdujące się na półwyspie Kintyre Campbeltown. Whisky z Campbeltown to lekko solankowy posmak. Wreszcie ostatni ważny region to Speyside. Znajduje się tu ponad połowa szkockich gorzelni. Można powiedzieć, że region ten to centrum produkcji trunku w kraju. Ze Speyside pochodzą takie marki jak The Macallan, czy Mortlach

Podsumowanie

Jak więc widzisz, szkocka whisky to prawdziwe bogactwo tradycji, historii i smaku. Ile regionów i gorzelni, tyle odmian i różnic w aromatach. Szkocka whisky to nie bez przyczyny prawdziwy klasyk i wzór, do którego liczni starają się równać. Jeżeli szukasz trunku, który uraczy twoje podniebienie szlachetnym i pełnym smakiem, sięgnięcie po szkocki single malt to bez wątpienia dobry pomysł. Blendy nie oczarują cię w takim stopniu jak single malt, jednak wciąż stanowią dobrą opcję dla mniej wymagających amatorów whisky.