Składniki piwa – jak wygląda proces produkcji piwa?

Jako główny i najbardziej znany składnik piwa wymienia się najczęściej chmiel. Jest w tym odrobina – choć nie sto procent – racji. Chmiel traktowany jest raczej tylko jako przyprawa, dodatek do trunku. Jakie są więc dominujące składniki piwa? Sprawdź!

Aromatyczne, orzeźwiające, musujące i dobrze schłodzone… takie właśnie powinno być idealne piwo. Ten alkoholowy napój sięga swoją historią wiele tysiącleci wstecz. Wraz z rozwojem przemysłu i technologii ewoluował do wielu różnych rodzajów i wyszukanych smaków. Dziś każdy znajdzie wśród nich coś idealnie dopasowanego pod swoje gusta. Poznaj składniki piwa, by dowiedzieć się, co wpływa na jego smak – i w jaki sposób. Przeczytaj!

Główne składniki piwa

Jako cztery główne składniki piwa wyróżnia się:

• wodę;
• drożdże;
• słód;
• chmiel.

Wbrew powszechnej opinii ten ostatni wcale nie jest najbardziej niezbędnym z tej listy. Poniżej omówimy każdy z tych elementów bardziej szczegółowo.

Słód, czyli podstawowy składnik piwa

To właśnie on jest podstawowym składnikiem piwa, bez którego nie da się rozpocząć produkcji. Czym właściwie jest słód? To ziarno, które przeszło przez proces słodowania. W przeszłości odbywało się to w specjalnych zakładach rzemieślniczych – słodowniach. Każdy browar posiadał taką słodownię. Dziś są to niezależnie funkcjonujące zakłady zajmujące się tylko tym zadaniem. Odsprzedają one swój słód piwowarom z całego kraju.

Jak postępuje się z tym składnikiem piwa?

Słodowanie to proces produkcji słodu, czyli moczenie ziarna i utrzymanie go na ustalonym poziomie wilgotności, aż do rozpoczęcia kiełkowania. Następnie ziarno poddawane jest suszeniu, by zatrzymać zachodzące w nim procesy rozwoju życia rośliny. Czas i temperatura suszenia wpływają na kolor i aromat obrabianego ziarna. Zmieniają się też ilości zawartych w nich enzymów, które determinują możliwości przemiany skrobi w cukry fermentowalne.

Rodzaj słodu a smak trunku

Najczęściej wykorzystywanym rodzajem tego składnika piwa jest słód jęczmienny. Istnieje jednak wiele innych jego rodzajów, które również wykorzystywane są w przemyśle piwowarskim. Wpływają one w znacznym stopniu na smak, kolor i aromat trunku. Wyróżnia się tu m.in.:

• słody podstawowe – to podstawowy składnik piwa każdego rodzaju. Niezależnie, czy jest ono ciemne, jasne, mocniejsze lub mniej intensywne w smaku, zasyp piwa musi zawierać jeden lub kilka słodów podstawowych. Najczęściej używa się do tego słodu pilzneńskiego lub słodu pale ale, ale też monachijskiego, wiedeńskiego lub mild. Wszystkie z nich pochodzą z jęczmienia;
• słód pszeniczny – traktowany jest przeważnie jako dodatek smakowy, choć w niektórych rodzajach tego trunku może stanowić nawet do 60-70% zasypu. Duża ilość białka w tym składniku piwa przekłada się na gęstszą i trwalszą pianę;
• słód żytni – rzadziej używany słód piwny. Napoje z jego dodatkiem charakteryzują się bardziej oleistą konsystencją;
• pozostałe słody specjalne zawierają składniki karmelowe, czekoladowe, palone, wędzone, dymione lub barwiące. Stanowią one tylko niewielki dodatek w produkcji, lecz potrafią bardzo mocno zmienić smak i aromat tego napoju alkoholowego.

Drożdże, czyli podstawa fermentacji

Dzięki nim możliwy jest proces fermentacji, czyli przemiana cukrów w alkohol. Drożdże piwowarskie to bardzo istotne składniki piwa. Fermentując, wytwarzają dwutlenek węgla, więc odpowiadają także za musowanie trunku. Wnoszą też do napoju więcej smaku – potrafią dodawać owocowe, słodkie lub wytrawne akcenty oraz podkreślać lub równoważyć aromaty słodowe bądź chmielowe. Dzieli się je na dwa podstawowe rodzaje:

• drożdże fermentacji dolnej – opadają na dół brzeczki. Tworzą piwa typu lager (piwa dolnej fermentacji);
• drożdże górnej fermentacji – unoszą się na górze brzeczki i umożliwiają zrobienie piwa ale (piwa górnej fermentacji).

Woda i jej znaczenie w procesie produkcji piwa

Wymieniając składniki piwa, nie można zapomnieć o wodzie. To właśnie ona stanowi podstawę napoju, ale bardzo duże jej ilości potrzebne są też do mycia i dezynfekcji sprzętu piwowarskiego. Najlepiej używać czystej wody źródlanej lub filtrowanej. W większości przypadków potrzebne jest neutralne pH wody. Niektóre piwa wymagają użycia wody miękkiej, a inne twardej – nie ma więc jednej określonej zasady co do zawartości minerałów w płynie.

Chmiel jako cenny dodatek

Dodatek szyszek chmielu jest niezbędny w procesie warzenia piwa. To właśnie one nadają goryczkę i wyjątkowy aromat. Co więcej, działają utrwalająco i wydłużają proces zdatności do spożycia. Rośliny chmielu dzieli się na aromatyczne i goryczkowe. Istnieje też wiele odmian uniwersalnych, które wpływają na oba te parametry. Obecnie jako składnika piwa częściej używa się specjalnego ekstraktu lub granulatu chmielowego zamiast całych suszonych szyszek.

Składniki piwa to nie wszystko – proces produkcji piwa

Zastanawiałeś się kiedyś, jak powstaje piwo? W dzisiejszych czasach proces ten jest mocno zmechanizowany i ułatwiony dzięki postępowi przemysłu. Podstawy jego przygotowywania pozostają jednak niezmienne od lat. Z pozoru cała procedura może wydawać się skomplikowana, lecz w rzeczywistości jest na tyle prosta, że wiele pasjonatów decyduje się na prowadzenie produkcji piwa domowego.

Piwo powstaje w kilku następujących po sobie etapach:

• przygotowanie brzeczki piwnej – rozdrobnienie słodu i przygotowanie zacieru. Można przeprowadzić ten proces na sucho lub na mokro. Ważne jest zachowanie łuski ziarna, ponieważ jest ona ważna w późniejszych krokach. Zacieranie i ogrzewanie mieszanki przygotowuje ją pod działanie drożdży;
• filtracja – oddzielenie brzeczki od części nierozpuszczalnej zacieru;
• fermentacja – do odpowiednio przygotowanej brzeczki dodawane są drożdże piwowarskie. Dzięki działaniu tego składnika piwa rozpoczyna się fermentacja. Do zapewnienia odpowiedniego przebiegu fermentacji potrzebne jest utrzymanie odpowiedniej temperatury mieszanki;
• leżakowanie – może trwać od kilku do kilkunastu tygodni (jest to inaczej określone dla każdego piwa). Musi odbywać się w zaleconej (przeważnie dość niskiej), stałej temperaturze;
• filtracja, rozlew i pasteryzacja – czyli końcowy etap produkcji piwa. Gotowy napój jest ponownie filtrowany, by piwo było czyste i przejrzyste. Następnie rozlewa się je do butelek, puszek lub kegów. Pasteryzacja nie jest obowiązkowa, lecz często przeprowadzana, szczególnie w dużych browarach. Pasteryzować piwo można zarówno przed jego rozlaniem, jak i po nim.

Podstawowe składniki piwa obejmują cztery główne składniki, do których zalicza się wodę, słód, drożdże i chmiel. Przy produkcji własnego trunku ważne są nie tylko rodzaje tych produktów, lecz także ich jakość i zachowanie odpowiednich proporcji. To wszystko wpływa na ostateczny smak, kolor, charakter i jakość piwa. Istnieją ścisłe klasyfikacje i zalecenia co do składników piwa i procesu produkcji różnych rodzajów. Ciekawe trunki można też jednak uzyskać poprzez eksperymentację, na co idealnym dowodem jest popularność przeróżnych piw kraftowych.